در ابتدا لازم است مقدمه ای کوتاه لیکن ضروری برای ورود به مقوله فوق عنوان گردد. همانگونه که از نام آن (صنایع دستی) پیداست، این هنر-صنعت مستقیم و بلافصل و یا باواسطه توسط دستان هنرمند صنعتگر خلق میشود و سازنده آن محصول خود را تک به تک و با بهره گیری از ابزارهای دستی لازم و ویژه تولید می نماید. کالای فوق در طی یک پروسه صنعتی و در کارخانه تولید نمی شود و بر این اساس ضرورتا می توان در هر مجموعه از یک کالای تولید شده اختلافات جزئی را مشاهده کرد. باید توجه داشت که این امر نه تنها عیب و نقص کار به شمار نمی رود بلکه از مشخصات و خصوصیات این دسته از محصولات و کالاهاست. و بیانگر دست ساخته هنرمند صنعتگری است که کالای فوق را تولید کرده است و نتیجتا دارای ارزشی به مراتب بالاتر و والاتری از همان کالای تولید شده در یک پروسه صنعتی و انبوه است. زیرا در ساخت صنایع دستی هنرمند گویا روح و احساس خود را در اثر خود می دمد و تمام آن حس زیبایی شناسانه و هنری خود را در خلق آن اثر دخیل می نماید. امری که در تولید همان کالا در یک پروسه صنعتی شاهد نخواهیم بودید
خاتم کاری چیست
توضیحی کوتاه پیرامون خاتم و چیستی آن ضروری می نماید. خاتم کاری یکی از اصیل ترین و زیباترین شاخه های صنایع دستی ایران می باشد که ساخت آن علاوه بر ذوق و نگاه هنری و زیبایی شناسانه هنرمند سازنده، دقت فراوان، صرف وقت و نیز شکیبایی و صبوری بیش از پیشی را می طلبد، تا ماحصل کار به عنوان اثری چشم نواز و ارزشمند زینت بخش منزل و محل کار ما باشد
خاتم ترکیبی از چندضلعی های منظم، منفاوت و رنگین بر سطح اشیا و (یا هر سطح مورد نظر جهت ساخت) بر اساس طرحی هندسی (موزاییک وار). این چند ضلعی ها را (مثلث ها) را از انواع چوب و فلز و استخوان می سازند. چوب های به کار رفته در ساخت خاتم از آبنوس، گردو، عناب، نارنج، کبوده و … تشکیل می شود. انواع استخوان عاج فیل، استخوان شتر و … و نیز مفتول های فلزی (برنج، آلومینیوم و بعضا نقره) و در نهایت سریشم و لاک دیگر مواد به کار رفته در ساخت خاتم است.
حال با آگاهی نسبی از کلیت مواد به کار رفته در یک قطعه خاتم، پیرامون مشخصات و الزامات یک خاتم خوب و مرغوب که در هنگام خرید باید به آنان توجه نمود، پرداخته می شود
.
در خرید خاتم به چه نکاتی دقت و توجه نماییم
- چون مبنای تقوش خاتم اشکال هندسی است بالطبع زیبایی آن اشکال منوط به رعایت نظم در آنهاست. مهم ترین اصل برای یک خاتم خوب داشتن نظم هندسی است و هم چنین ریز نقش بودن آن. هر چه خطوط و اشکال در خاتم موزون تر و متقارن تر باشد و نیز فلز به کار رفته در آن بیشتر باشد خاتم دارای مرغوبیت و اصالت بیشتری است
- توجه و دقت کافی در چسباندن قطعات به کار رفته باشد. به گونه ای که با سوهان کاری پس از مرحله چسبندان، به کار آسیب وارد نشود
- چسب به کار رفته برای زیرساخت باید از چسب های مرغوب و محکم و نیز سازگار با مواد بوده باشد
- سطح زیر لاک و جلای خاتم باید کاملا صاف و بدون ناهمواری باشد
- صاف بودن سطح خاتم، دقت در برش و نیز چیدمان و قرینه سازی و موزون بودن نقوش باید مدنظر قرار گیرد
- استفاده زیاد از استخوان و مفتول های فلزی در مساحت کم
- در ساخت مثلث ها از چوب های ارزشمند و کمیاب نظیر آبنوس و فوفل و … استفاده شده باشد
- کوچک بودن مثلث ها و استفاده کمتر از رنگ های شیمیایی
- دارا بودن طرح های غیر تکراری و پیچیده
- چند ضلعی ها و یا گل هایی که تعداد اضلاعشان بیش از شش ضلع باشد
- پشت برش های خاتم دارای پوشش آستر و چسب مرغوب باشد
.
منابع:
.https://blog.7gardun.com